روش های مقاومت باکتریها در مواجهه با ضدعفونی‌کننده ها
روش های مقاومت باکتریها در مواجهه با ضدعفونی کننده ها متفاوت است:
- یکی از روش های مقاومت باکتری ها، ایجاد بیوفیلم است که به عنوان یک سد عمل کرده و سبب ممانعت از ورود مواد ضدعفونی کننده به داخل باکتریها می شوند.
- یکی دیگر از روش های مقاومت باکتریها، کاهش نفوذپذیری غشا باکتریایی است که مانع از ورود مواد ضدعفونی کننده به داخل باکتری می شود.
- یکی دیگر از روش های مقاومت باکتریایی زمانی است که مواد ضدعفونی‌کننده وارد باکتری می‌شوند، باکتریها پاسخ استرس اکسیداتیو را فعال می‌کنند و انواع مختلفی از ژن‌ها بیان می‌شوند از جمله:
- ایفلاکس پمپ ها فعال می شوند، یک یا چند خانواده ایفلاکس پمپ فعال شده و مواد ضدعفونی کننده را از داخل سلول به خارج سلول انتقال می دهد.
- یکی دیگر از روش های مقاومت باکتریایی اینست که جایگاه اثر مواد ضدعفونی‌کننده را تغییر می‌دهد تا از اتصال آن به باکتری جلوگیری کند.
- یکی دیگر از روش های مقاومت باکتریایی اینست که با فعالیت آنزیمی، مواد ضدعفونی‌کننده را تجزیه کرده و در نتیجه کارآیی بیوسیدالی آن را کاهش می دهد.
روش های مقاومت باکتریها در مواجهه با ضدعفونی کننده ها به شرح ذیل است:
- بیوفیلم ها با جلوگیری از انتشار مواد ضدعفونی‌کننده، سبب مقاومت باکتری در مقابل ضد عفونی کننده ها می شود.
بیوفیلم‌ها مجموعه‌هایی هستند که به وسیله تجمع میکروارگانیسم‌ها وترشحات آن‌ها تشکیل می‌شوند. آن‌ها به عنوان یک سد عمل کرده ومحیط پایداری را برای باکتری فراهم می‌کنند. رقیق شدن تدریجی عوامل ضدباکتریایی می‌تواند سبب مقاومت باکتریها در برابرآنها شود. مقاومت بیوفیلم با محدودیت گسترش عوامل ضدباکتریایی (گلیکوکالیکس بیوفیلم) است. بعلاوه مقاومت بیوفیلم‌ها در برابر ضدعفونی‌کننده‌ها به سن بیوفیلم ومحتوای مواد مغذی آن مرتبط است. بیوفیلم‌های بالغ مقاومت بیشتری در برابر ضدعفونی‌کننده‌ها نسبت به باکتریها یا بیوفیلم‌های ابتدایی دارند.
در مقایسه با باکتری‌های تک سلولی، رشد بیوفیلم همزیستی چندین باکتری است وسویه غالب از باکتری می‌تواند از باکتری‌های دیگر در مقابل ضدعفونی‌کننده‌ها محافظت کند. به عنوان مثال، بیوفیلم میکس که توسط باکتری هایی ایجاد می‌شود که مقاوم به ضدعفونی‌کننده خاصی است، باعث محافظت باکتری های حساس به ضدعفونی‌کننده می شود.
- مسدود کردن غشاء سلولی باکتری موجب مقاومت باکتری در مواجهه با ضد عفونی کننده می شود.
کاهش نفوذپذیری غشاء باکتریها می‌تواند باعث کاهش یا جلوگیری از ورود ضدعفونی‌کننده به داخل باکتریها شود، و در واقع سبب مقاومت باکتری می شود. در بررسی غشاء خارجی باکتری‌های مقاوم به ضدعفونی‌کننده، نقص یا کاهش بیان برخی پورین‌ها مشاهده شد. به عنوان مثال، مقاومت سودوموناس آئروژینوزا در برابر ضدعفونی کننده ها، عمدتاً در غشاء خارجی باکتری رخ می‌دهد و به کاهش بیان پورین‌ها و لیپوپروتئین‌ها ( که در حفظ شکل سلول و سیالیت غشاء نقش دارند) مربوط است. بعلاوه، نقص در پورین‌ها در مایکوباکتریوم اسمگماتیس ومایکوباکتریوم چلونه ای منجر به مقاومت باکتری ها به گلوتارآلدئید و ارتوفتالدئید می‌شود.
- ایفلاکس پمپها با دفع ضدعفونی کننده ها از داخل سلول سبب مقاومت باکتری می شوند.
ایفلاکس پمپ، سریع‌ترین و موثرترین روش های مقاومت باکتری ها در پاسخ به شرایط استرسی است. پمپ‌های چندگانه معمولاً با یکدیگر کار می‌کنند و بیان بیش از حد ایفلاکس پمپ ها سبب مقاومت باکتری ها در برابر ضدعفونی کننده ها می شود.
- مکانیسم غیرفعال کردن آنزیمی از روش های مقاومت باکتریها به ضدعفونی کننده ها می باشد.
تفاوت روش های مقاومت باکتری ها به ضدعفونی‌کننده‌ها وآنتی‌بیوتیک‌ها در آنزیم‌های مختلفی است که در برابر مواد ضدباکتری تولید می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که غیرفعال‌سازی ضدعفونی‌کننده‌ها، از طریق کاتالیز آنزیمی سبب مقاومت باکتریهامی شوند مثل اسید هیپوکلریت (HOCl)، پر اکسید هیدروژن وفرمالدئید
- تغییر سایت هدف ضدعفونی کننده باعث مقاومت باکتری به عوامل ضدعفونی کننده می شود.
با تغییر جایگاه هدف ضد عفونی کنندهها، از طریق جهش‌ها یا تغییرات آنزیمی در جایگاه هدف یا نزدیکی جایگاه هدف، اتصال عوامل ضدباکتری به صورت فیزیکی کاهش یافته واین تغییرات باعث مقاومت باکتری ها به ضدعفونی کننده ها می‌شود. مکانیسم تغییرات سایت هدف در مقاومت به ضدعفونی‌کننده‌ها و آنتی‌بیوتیک ها با یکدیگر متفاوت است زیرا ترکیب عوامل ضدباکتری و سایت هدف، اختصاصی و هدفمند است