میزان اثر بخشی یک ضدعفونی کننده به عوامل مختلفی بستگی دارد.
خصوصیات ذاتی میکروارگانیسم ها، شرایط شیمیایی و کیفیت محلول ضد عفونی کننده و شرایط فیزیکی محیط و وسایل از جمله این موارد هستند، تیم تحقیقات کیمیا سوشا در جهت بالا بردن آگاهی مصرف کنندگان در مقاله ای به خلاصه ای از این موارد می پردازد:
۱_ تعداد و موقعیت مکانی میکرو ارگانیسم ها:
در شرایط ثابت، هرچه تعداد میکرو ارگانیسم ها بیشتر باشد زمان بیشتری برای از بین بردن آنها توسط ضدعفونی کننده نیاز است، به همین دلیل لازم است قبل از مرحله ضدعفونی سطح بالا، پاکسازی به خوبی انجام شود.
کاهش تعداد میکرو ارگانیسم ها از طریق پاکسازی دقیق به بهبود کیفیت ضد عفونی سطح بالا کمک میکند.
موقعیت مکانی میکروارگانیسم ها نیز دارای اهمیت است، ضد عفونی تجهیزات پزشکی پیچیده و دارای قطعات مختلف و اتصالات مانند آندوسکوپ ها از ضد عفونی تجهیزات ساده سخت تر است، پس رعایت این نکته ضروری است که وسایل به طور کامل در محلول غوطه ور شوند.
و حباب هوایی مانع تماس تجهیزاتی نظیر آندوسکوپی با ضد عفونی کننده نشوند.
۲_ مقاومت ذاتی میکروارگانیسم:
مقاومت میکروارگانیسم های مختلف در برابر ضدعفونی کننده ها متفاوت است، برای مثال اسپور باعث مقاومت در برابر ضد عفونی کننده میشود چون همانند یک پوشش و مانع عمل میکند، دیواره ی مومی در مایکوباکتری ها نیز نقش مانع کنندگی دارد، همچنین غشای خارجی باکتری های گرم منفی نیز مانند مانع عمل میکند، باید از ضد عفونی کننده ای استفاده نمود که در برابر مقاوم ترین اجزا( اسپور) اثر خوبی داشته باشد، استفاده از محلول ضد عفونی کننده سطح بالا مانند دسکوتون ۲% بسیار موثر است. مصرف کننده برای تخریب کامل پاتوژن ها ، باید از زمان کافی مطابق پروتکل و غلظت مناسب استفاده کند به استثنای پریون و برخی از اسپورها که بالاترین مقاومت ذاتی در برابر ضد عفونی کننده ها را دارند اثر نابود کنندگی محلول ضد عفونی کننده سطح بالا بر روی دیگر پاتوژن ها مثل انگل ها نظیر کوکسیدیوز، ماکیو باکتری ها، ویروس های کوچک، ویروس سایز متوسط مانند هرپس و HIV ، باکتری سودوموناس، استاف ها و… کامل است.
۳_ غلظت و قدرت ضد عفونی کننده:
غلظت مناسب یک ضد عفونی کننده ، زمان نابودی میکروارگانیسم ها را کمتر میکند، زمان مدت اثر میکروب کشی نیز به قدرت ضد عفونی کننده بستگی دارد، لذا توصیه میشود از یک ضد عفونی کننده ابزار پر قدرت مانند دسکوتون ۲% جی دی ای از محصولات دکتر شوماخر آلمان استفاده شود.
۴_ عوامل فیزیکی و شیمیایی:
چندین عامل فیزیکی و شیمیایی نیز روی روش های ضد عفونی کننده تأثیر می گذارند: دما ، pH ، رطوبت نسبی و سختی آب. به عنوان مثال افزایش بیش از حد دما باعث می شود مواد ضد عفونی کننده تخریب شده و فعالیت میکروب کش آن را تضعیف کرده و در نتیجه ممکن است یک خطر بالقوه برای سلامتی ایجاد کند. رطوبت نسبنی نیز از عوامل تاثیر گذار بر روی محلول است، همچنین استفاده از آب سخت قدرت میکروب کشی را کاهش میدهد.
۵_ مواد آلی و معدنی:
ماده آلی به شکل سرم ، خون ، چرک یا مواد مدفوع یا روان کننده می تواند حداقل در دو روش در فعالیت ضد میکروبی ضد عفونی کننده ها دخالت کند. به طور معمول ، تداخل با یک واکنش شیمیایی بین میکروب کش و ماده آلی حاصل می شود و باعث می شود کمپلکس کمتر میکروب کش باشد، از طرفی ماده آلی مانند یک سد فیزیکی مانع اثر ضد عفونی کننده سطح بالا میشود، لذا انجام دقیق مرحله پاکسازی قبل از ضد عفونی سطح بالا ضروری است. بلور های معدنی ، ذرات خاک و نمک نیز میتوانند در تجهیزات نظیر آندوسکوپ رسوب کنند و مانع اثر مناسب ضد عفونی کننده شوند ، باید ابزار و تجهیزات قبل از ضد عفونی سطح بالا به دقت پاکسازی شوند.
۶_ مدت زمان اثر:
برای اثر مناسب محلول ، باید مطابق برچسب محصول تایید شده عمل کرد، در صورتی که کاربر هرگونه مدت زمانی به غیر از زمان توصیه شده محلول را استفاده کند، مسئولیت کارکرد نادرست محلول به عهده ی کاربر است. تمام قسمت های دستگاه آندوسکوپی باید در تماس با محلول باشد در صورتی که قسمتی از دستگاه روی محلول شناور شود، ضد عفونی به درستی انجام نمیگیرد.
۷_ بیوفیلم:
میکروارگانیسم ها با تولید لایه های ضخیم سلولی، مواد خارج سلولی خود را در برابر اثر ضدعفونی کننده ها محافظت میکنند.
بیوفیلم ها اجتماعات و توده های میکروبی هستند که به سختی به سطوح متصل شده اند و به آسانی قابل حذف نیستند، باکتری های موجود در بیوفیلم نسبت به باکتری های پراکنده مقاومت بسیار بالاتری در برابر ضد عفونی کننده ها دارند، امکان تشکیل بیوفیلم در تجهیزاتی مانند کاتترهای وریدی، آندوسکوپ ها و.. وجود دارد که میتواند خطرات زیادی را برای بیماران ایجاد کند لذا نیاز است از ضد عفونی کننده سطح بالای مناسب و با کیفیت استفاده شود.
منبع:
Factors Affecting the Efficacy of Disinfection and Sterilization
Guideline for Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities (2008)/CDC
هرگونه استفاده از این مقاله تنها با ذکر منبع(کیمیاسوشا) مجاز است.