ضدعفونی آندوسکوپ ها: نحوه شستشو و ضدعفونی اندوسکوپ ها
روشهای ضدعفونی کردن دستگاه های آندوسکوپی
اگر چه آندوسکوپی روش تشخیصی بسیار مفید و موثری است که عوارض و عواقب قابل توجهی ندارد، اما عفونت از مهمترین عوارض آنها محسوب می شود که می تواند از بیمار به بیمار توسط دستگاه اندوسکوپی و ضمائم آن مثلاً ابزار بیوپسی و امثال آن صورت پذیرد.
ضدعفونی اندوسکوپ
شستشوی آندوسکوپ
با توجه به اینکه عفونت هایی مانند سل و هپاتیتB, C و حتی HIV در بین مراجعه کنندگان برای آندوسکوپی می تواند وجود داشته باشد، نگرانی از احتمال انتقال این نوع بیماریهای عفونی از طریق دستگاههای اندوسکوپی وجود دارد.
به طور کلی، ضدعفونی یا استریلیزاسیون آندوسکوپ با استریل کننده های شیمیایی مایع بعد از تست نشت شامل ۵ مرحله می باشد.
۱- تمیز کردن(Cleaning):
در این مرحله سطوح داخلی و خارجی دستگاه باید به صورت مکانیکی تمیز شوند که شامل برس کشی لوله های داخلی و شستشوی آن با آب و دترجنت یا پاک کننده های آنزیم دار می باشد. (تست نشت قبل از شستشوی دستگاه توصیه می شود)
برای اطلاع از مشخصات استریل کننده استریل سی با شماره های ۸-۸۸۲۳۰۰۹۷-۰۲۱ تماس حاصل فرمائید.
ضدعفونی اندوسکوپ
۲- ضدعفونی آندوسکوپ (Disinfection):
ضدعفونی اندوسکوپ
آندوسکوپ باید در یک ماده ضدعفونی کننده در سطوح بالا قرار داده شود به گونه ای که کاملا در آن فرو رود و همچنین هوای اضافی باید حذف شده و از تماس کامل مواد باکتری کش با مجاری داخلی و تمام ابزار حیاتی مانند لوله های ساکشن و بیوپسی و همچنین لوله های آب و هوا اطمینان حاصل شود. سطح ضدعفونی بستگی به درجه حرارت، طول مدت تماس، نوع و غلظت محلول ضدعفونی کننده دارد و می تواند بین ضدعفونی کامل، متوسط و یا خفیف متغییر باشد.
۳- شستشو:
تمام آندوسکوپ و همه لوله های آن باید با آب استریل یا آب فیلتر شده که معمولا برای شوینده های اتوماتیک استفاده می شود یا آب لوله کشی شهری شسته شود.
۴- خشک کردن :
لوله های جاگذاری و مجاری داخلی باید با الکل شسته شود و با هوای با فشار بعد از ضدعفونی و قبل از نگهداری خشک شود.
۵- نگهداری:
آندوسکوپ باید به گونه ای نگهداری شود که از آلودگی جلوگیری شده و فرآیند خشک شدن آن بهتر شود (برای مثال عمودی آویزان شود)
بعنوان جزئی از برنامه کنترل کیفیت، پرسنل سیستم بهداشتی می توانند از آندوسکوپ های ضدعفونی شده در سطوح بالا یا استریل شده، کشت های قابل اطمینان اتفاقی تهیه کنند تا بقاء باکتریها چک شود.
طراحی اتاق انجام آندوسکوپی:
لازم است در محلی که برای انجام اندوسکوپی در نظر گرفته می شود منطقه مخصوص تمیز و ضدعفونی کردن اندوسکوپها از بقیه قسمتها مجزا بوده و تهویه مناسبی داشته باشد. همچنین به منظور پیشگیری از عوارض بخارات متصاعد شده از مواد ضدعفونی کننده «بخصوص در مورد گلوتارالدهید ۲%»، در طراحی ظرف مخصوص نگهداری از گلوتارالدهید دقت لازم به عمل آید.
ضدعفونی اندوسکوپ
پرسنل مسئول تمیز و ضدعفونی کردن دستگاههای اندوسکوپ:
فردی که مسئولیت تمیز و ضدعفونی کردن دستگاههای اندوسکوپی و استریل نمودن ضمائم آنها از قبیل فورسپس بیوپسی را به عهده دارد باید آموزش لازم را دیده و از تجربه کافی برخوردار باشد. ایمنی و سلامت کارکنانی که وظیفه ضدعفونی کردن وسایل را به عهده دارند اهمیت فراوانی دارد. کلیه پرسنل اتاق اندوسکوپی باید بر علیه HBV واکسینه شده باشند واز دستکش مناسب و روپوش و ماسک و عینک مخصوص (در مورد بیماران با عفونت حاد و یا ریسک بالا از نظر سرایت عفونت) استفاده کنند. تمام کارکنان بخش اندوسکوپی باید از خطر تماس با مواد ضدعفونی کننده آگاه بوده و باید کاملاً مراقب باشند تا از چنین تماسی بر حذر باشند.
مناسبترین محلول ضدعفونی برای اتاق اندوسکوپی:
بررسی های متعدد نشان داده است که بهترین و مناسبترین محلول ها ، گلوتارالدئید ۲% و پراستیک اسید ها که علاوه بر موثر بودن بر علیه باکتری ها و ویروس ها (HIV,HCV,HBV) دستگاه فیبراندوسکوپی را هم تخریب نمی کند. ممکن است پرسنل اتاق اندوسکوپی به گلوتارالدهید آلرژی پیدا کنند (آبریزش از بینی و چشم، قرمزی چشم، حساسیت پوستی، آسم، سرفه و خون دماغ) طول مدت ضدعفونی پیشنهاد شده ۴۵ دقیقه می باشد . بررسی ها نشان داده است در صورت شستشو و تمیز نمودن فیبروسکوپ قبل از ضدعفونی، ۲۰ دقیقه تماس در درجه حرارت ۲۰ درجه سانتی گراد کافی است و اکثر باکتریها و ویروس ها ظرف ۴ دقیقه اول ضدعفونی از بین می روند.
شستشو و تمیز کردن دستگاه اندوسکوپ و ضمائم قبل از ضدعفونی:
تمیز کردن فیبرسکوپ و ضمائم آن اهمیت فوق العاده زیادی در موفقیت ضدعفونی دارد و باید همواره تلاش و تاکید شود که این اقدام به طور دقیق و کامل و همیشه قبل از ضدعفونی انجام شود.توصیه می شود فقط از دستگاه هایی افتاده شود که به طور کامل قابل فرو رفتن در آب هستند و می توان کلیه مجاری و حفرات آنها را به دقت شستشو داد. استفاده از دستگاههای قدیمی و غیر قابل شستشو مثل مدلهای قدیمی (دستگاههای مدل D4,D3,D2,D1 کارخانه المپوس) در خیلی از کشورها ممنوع شده است. به همین دلیل به کلیه واحدهایی که هنوز از این نوع دستگاهها استفاده می کنند توصیه می شود این اندوسکوپها را با دستگاههای جدید قابل شستشو تعویض نمایند.
ضدعفونی اندوسکوپ
ضدعفونی آندوسکوپ های جدید و قابل شستشو:
لازم است قبل از شروع کار روزانه و همچنین پس از پایان هر اندوسکوپی اقدامات زیر به عمل آید:
۱- دستگاه با دقت و به طور کامل با آب ولرم و محلول شوینده مناسب تمیز گردد و شستشو داده شود، به گونه ای که هیچگونه ترشح یا ماده زاید روی آن باقی نماند. به این منظور استفاده از یک وسیله مناسب برس دار(Brush) مثل مسواک نرم مفید است.
۲- کلیه مجاری اندوسکوپی باید چند بار با برس (که خود این برس باید قبلاً به دقت تمیز و ضدعفونی شده باشد) در تمام طول تمیز شده، پوشش موجود در انتهای آندوسکوپ برداشته شده و نوک اندوسکوپ با دقت و آرامی به طور کامل تمیز گردد. باید آب همراه با محلول شوینده چند بار داخل کلیه مجاری اندوسکوپی تزریق شده و شستشو انجام گردد. حتی موقعی که قرار است برای ضدعفونی از ماشین اتوماتیک استفاده شود باید قبل از قرار دادن دستگاه در داخل ماشین این اقدامات صورت پذیرد.
۳- دستگاه اندوسکوپ سپس باید از منبع نور جدا و به طور کامل در محلول گلوتارالدهید فعال ۲% فرو برده شود و حداقل ۲۰ دقیقه در این وضعیت قرار گیرد. در این مدت باید محلول ضدعفونی مجدداً به داخل مجرای اندوسکوپ تزریق شود. در صورت وجود ماشین اتوماتیک، این مرحله با قرار دادن دستگاه در ماشین اتوماتیک انجام می شود.
۴- سپس دستگاه از محلول ضدعفونی خارج و مجدداً با آب شستشو شده و خشک گردد و پوشش انتهایی و دریچه مجراها نصب و آماده استفاده مجدد شود. در صورتی که پس از ضدعفونی بیمار دیگری نباشد دستگاه در محل مخصوص خود آویزان شده (نباید در چمدان مخصوص نگهداری شود)
۵- به منظور دقت هر چه بیشتر، لازم است به تعداد کافی (با توجه به تعداد بیماران در هر روز) دستگاههای اندوسکوپی و به خصوص ضمائم آن (چون فورسپس بیوپسی، ظرف آب، محافظ دندان) موجود باشد تا در حالی که یک دستگاه در حال ضدعفونی است با دستگاه دیگر بتوان کار کرد.